بررسی سیر داستان های مینیمالیستی فارسی از ابتدا تا امروز

چکیده قصّه و داستان، قدمت بسیاری در بین انواع ادبی دارد. اگرچه اقتضای ماهیّت این گونه ی هنری، اطناب و دراز نویسی است؛ امّا ایجاز و کوتاه نگاری نیز کم و بیش در طول تاریخ- خصوصاً در مشرق زمین- با آن همراه بوده است. بعد از رشد و تعالی داستان کوتاهِ کلاسیک جهان، اواخر دهه ی شصت میلادی (قرن بیستم)، سبک و شیوه-ی مینی مالیسم از هنر وارد ادبیّات شد و در داستان کوتاه تأثیر گذاشت. در ایران نیز با نگاهی به گزیده نویسی ادبیّات کلاسیک، داستانک نویسی به سبک غربی از اواخر دهه ی سی شمسی آغازشد؛ هرچند بعد از گذشت چند دهه، تفاوت هایی در مضمون و تا حدودی ساختار و اجزا، بین داستانک ها و مینی مال – اعم از غربی و ایرانی- پدیدار شد؛ امّا با این وجود داستانک و مینی مال در این پژوهش یکی دانسته شده است. در فصول اوّلیّه ی پژوهش، تعاریفی از جایگاه، نام ها، عناصر و اجزای داستانک و مینی مال عرضه شد، و در ادامه ضمن معرّفی مینی مال نویسان معروف جهان، با نگاهی اجمالی به تک داستان ها و مجموعه داستان های نویسندگان ایرانی از دهه ی بیست تا نود شمسی، ساختار و محتوای آن ها مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفت. براین اساس در این پژوهش به این نکته رسیدیم که به گونه ی رسمی این شیوه ی داستانی درایران، با کتاب «درخانه اگر کس است» شروع می شود و در ادامه، در دهه های چهل و پنجاه شمسی، داستان هایی خلق شده اند که ناخواسته به برخی از ویژگی های این سبک نزدیک شده اند؛ با نظر به این که هرچند ایران هنوز تسلیم محض دنیای ماشینی نشده است و تسلّط تکنولوژی بر ادبیّات داستانی ایران به طور مطلق دیده نمی شود؛ امّا روند رو به رشد تک داستان ها و مجموعه های داستانی مینی مال، در دهه ی هفتاد و به ویژه هشتاد شمسی، به اوج خود می رسد و جسته و گریخته شاهد خلق مجموعه های داستانی مینی مال هستیم که بیش ترین نزدیکی و سنخیّت را با اصول داستان های مینی مال غربی دارند.